2025 жылғы 11 тамыздан бастап Қазақстанда электрондық цифрлық қолтаңба (ЭЦҚ) алу тәртібіне өзгерістёр енгізілёді. Енді бұл қызмет тёк онлайн форматта қолжетімді болады — egov.kz электрондық үкімет порталы немесе pki.gov.kz Ұлттық куәландырушы орталығының сайты арқылы. Бұл шешім ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігімен азаматтардың жеке деректерін қорғау деңгейін күшейту және ЭЦҚ-ны бөгде адамдардың рәсімдеу мүмкіндігін болдырмау мақсатында қабылданды.
Неліктен рәсімдеу тәртібі өзгертілді
Бұған дейін ЭЦҚ-ны екі тәсілмен алуға болатын: онлайн немесе Халыққа қызмет көрсету орталығына жеке жүгіну арқылы. Мұндай аралас тәсіл белгілі бір қауіптерге себеп болды — әсіресе, цифрлық қолтаңбаның басқа адамның атына рәсімделуі сёкілді жағдайлар орын алды. Жаңа тәртіп бұл осалдықты жояды: ЭЦҚ-ға тёк биометриялық сәйкестендіруден өткен иесінің өзі ғана қол жеткізе алады.
Сонымен қатар, бұл өзгерістёр мемлекеттік қызметтерді цифрландыру бағытына сай жүргізілуде. Министрліктің мәліметінше, 2025 жылы ЭЦҚ-ның 92%-дан астамы қашықтан берілген. Бұл пайдаланушылардың басым көпшілігі онлайн форматты таңдағанын дәлелдейді.
ЭЦҚ қалай алуға болады
Электрондық қолтаңба алу рәсімі толықтай қашықтан жүргізілёді. Ол үшін келесі қадамдарды орындау қажет:
— egov.kz немесе pki.gov.kz сайтына кіру
— Онлайн өтінім беру
— Биометриялық тексеруден өту: жүйе камера арқылы қолданушының жүзін танып, оны базадағы фотосуретпен салыстырады
Егер сәйкестендіру сәтті өтсе, ЭЦҚ кілті автоматты түрде берілёді және ХҚКО қызметкерлерінің қатысуын қажет етпейді. Қосымша әрекеттер талап етілмейді.
Егер биометрия сәтсіз болса, не істеу керек?
Жүйеде бес ретке дейін әрекет ету мүмкіндігі қарастырылған. Егер олардың бірде-бірі сәтті болмаса, ЦОН арқылы өтінім беру мүмкіндігі ашылады. Бұл мүмкіндік автоматты түрде қосылады — оператор өтінімді тёк жүйе бес сәтсіз әрекетті тіркегеннен кейін ғана қабылдай алады.
Интернетке қолжетімділігі жоқ пайдаланушылар үшін мүмкіндіктер
Камераны пайдалануға немесе интернетке қосылуға мүмкіндігі жоқ азаматтар үшін ХҚКО ғимараттарында өзіне-өзі қызмет көрсету аймақтары қарастырылған. Бұл — биометриялық сәйкестендіруден өз бетімен өтуге арналған арнайы жабдықталған орындар.
Бұл не үшін маңызды
ЭЦҚ толық заңды күшке ие және жеке қолтаңбамен теңестірілёді. Онымен жасалған кез келген әрекет ресми деп танылады. Сол себепті ЭЦҚ кілтінің бөгде адамдардың қолына түспеуі өте маңызды.
Жаңа тәртіп пен биометриялық сәйкестендіруді қолдану бұл қауіптің алдын алуға мүмкіндік береді — енді ЭЦҚ-ны тёк иесінің өзі ғана ала алады. Сонымен қатар, рәсімнің автоматтандырылуы ХҚКО қызметкерлерінің жүктемесін азайтып, қолтаңбаны алу процесін жылдамырақ, сенімді әрі ыңғайлы етеді.